Planeta Ziemia

Trzecią planetą od Słońca jest Ziemia. Jest to niebieski glob, pod względem gęstości i masy należy do największych skalistych planet Układu Słoneczego. Ziemię zamieszkuje nie tylko człowiek, ale i miliony innych gatunków, od zwierząt po bakterie. Do dziś, nie licząc mikroorganizmów odkrytych w lodzie pochodzącym z Marsa, jest jedynym miejscem, w którym rozwinęło i ewoluowało życie.

Ziemia powstała około 4,54 miliarda lat temu, a w ciągu pierwszego miliarda pojawiły się na niej pierwsze organizmy. Następnie strefa zamieszkana przez organizmy żywe i zarazem część zewnętrzna skorupy Ziemi – biosfera, zaczęła oddziaływać na ziemską atmosferę (gazowa powłoka otaczająca Ziemię), litosferę (górna część płaszcza ziemskiego) i hydrosferę (wszystkie wody), pozwalając na powstanie pierwszych organizmów potrzebujących tlenu do życia (tzw. aeroby) oraz powstanie warstwy ozonu w stratosferze. Dzięki temu ilość promieniowania ultrafioletowego uległa zmniejszeniu.

Powłoka ziemska zbudowana jest z kilkudziesięciu warstw płyt tektonicznych, które są w nieustannym ruchu, nie tylko powodując zmianę położenia kontynentów, ale i trzesięnia ziemi.

Prawie 80% planety składa się z wody, tj. z oceanów i mórz. Warto zaznaczyć, że w Układzie Słonecznym jedynie na Ziemi znajduje się woda w stanie ciekłym.

Wewnętrzna część kuli ziemskiej – jądro – ma promień 3470 km. Zbudowane jest ze stopu żelaza i niklu. Jego cechy i budowę poznać można było tylko dzięki zbadaniu fal sejsmicznych powstających podczas trzęsień ziemi. Także na podstawie tych badań można było wyodrębnić trzy strefy: jądro zewnętrzne, wewnętrzne i strefa przejściowa, tzw. nieciągłość Lehmann, znajdująca się na głębokości około 5100 km, i rozdzielająca strefę jądra wewnętrznego od zewnętrznego.

Jądro zewnętrzne, o dużej przewodności elektrycznej, oddzielone od płaszcza Ziemi nieciągłością Guttenberga, znajduje się w stanie płynnym. Posiada temperaturę od 4000 do 5000 stopni Celsjusza. W jego otoczeniu występuje olbrzymie ciśnienie. Jądro, na skutek oddziaływania siły Coriolisa i zmiennej prędkości obrotowej płaszcza ziemskiego, obraca się w kierunku przeciwnym niż obrót płaszcza.

Jądro wewnętrzne jest ciałem stałym o dużej sztywności i promieniu 1250 km. Wraz z głębokością wzrasta jego gęstość. To samo tyczy się pola magnetycznego, które jest większe niż na powierzchni.

Ziemia okrąża swoją gwiazdę – Słońce – raz na 366,256 obrotów wokół swojej osi. Czas, kiedy Ziemia okrąża Słońce, nazywany jest rokiem gwiazdowym i trwa około 365 dni, 6 godzin, 9 minut, 9,54 sekundy. Nachylenie osi Ziemi wynosi 23,45 stopnia i dzięki temu, dzięki wahaniom oświetlenia, zaobserwować możemy pory roku.

Ziemia posiada także swojego sztucznego satelitę – Księżyc – którego bliskość powoduje przypływy i odpływy mórz.

Sama nazwa Ziemi nie wywodzi się z żadnej z mitologii. Jej symbolem jest równoramienny krzyż wpisany w okrąg, zastępując symbol jabłka królewskiego.

Początkowo na Ziemi, wśród prehistorycznych ludzi, zaczął rozwijać się kult bóstw związanych z przyrodą nieożywioną, tzw. bóstwa telluryczne. Wśród najważniejszych z nich był np. babiloński Bel, egipski Geb, grecka Gaja czy indyjskie bóstwo Prythiwi. Oprócz nich wierzono także w bóstwa akwaryczne, jak celtycki Lear, grecki Posejdon czy sumeryjski Enki, bóstwa gór i dolin, jak Himawant czy bóstwa roślinności.

Również każda z nacji miała nazwę dla Ziemi. Dla Azteków była to Tonan\Tonantzin („nasza matka”), dla Inków – Pachamama („Matka Ziemia”), dla Chińczyków – Hou Tu, dla Słowian – Mokosz.

Na przestrzeni wieków ludzkość różnie wyobrażała sobie swoją planetę. Pierwszym, najpopularniejszym poglądem był pogląd, że Ziemia jest płaska, a płynąc za daleko można było dopłynąć do jej krawędzi i spaść. Ten pomysł wykorzystał również jeden z pisarzy fantasy, Terry Pratchett, którzy stworzył Świat Dysku podtrzymywany przez cztery słonie, które z kolei stały na wielkim żółwiu wolno płynącym poprzez Wszechświat. Wierzono również, że to Słońce krąży wokół Ziemi. Idee tą obalił w 1543 roku Mikołaj Kopernik w swoim dziele „O obrotach sfer niebieskich”.

Dzięki rozwojowi nawigacji i techniki możliwe było odkrywanie nowych lądów, np. w 1488 roku Przylądek Dobrej Nadziei, odkrycie Ameryki w 1492 roku przez Kolumba czy odkrycie drogi do Indii w 1498 roku przez Vasco da Gamę.

W 1959 roku po raz pierwszy sfotografowano Ziemię z kosmosu, a w 1961 roku Juri Gagarin został pierwszym człowiekiem w historii, który zobaczył planetę na własne oczy, z pokładu statku kosmicznego Wostok.

Dodaj komentarz

Twój adres email nie zostanie opublikowany.